چراغ راهنمایی یک وسیله یا نماد راهنمایی و رانندگی است. این چراغ در تقاطع جادهها، پیادهروها، ورودی و خروجی معابر و برخی اماکن دیگر نصب میشود و جریان آمد و شد را هدایت میکند. این وسیله حق عبور را به کمک سه رنگ نوری استاندارد (قرمز، زرد ، سبز) مشخص میسازد.روشن بودن رنگ سبز به معنی اجازه عبور در مسیر مشخص شدهاست.روشن بودن رنگ زرد به معنی پایان یافتن مهلت عبور، دقت بیشتر برای عابران در حال عبور و اعلام توقف به عابرانی که به مسیر نزدیک میشوند.روشن بودن چراغ قرمز به معنی توقف است.عموماً نور قرمز شامل فام نارنجی رنگ و نور سبز شامل فام آبی رنگ است تا مبتلایان به کوررنگی قرمز-سبز را به گمراهی نیندازد.
چراغهای راهنمایی در سال ۱۸۶۸ پیش از اختراع اتومبیل و در زمانی که ترافیک شامل چهارپایان، واگنها، کالسکهها و عابران پیاده میشد، طراحی و در لندن نصب شد.این چراغ از دو فانوس گازی قرمز به معنای توقف و سبز به معنای احتیاط و توسط مهندس راه آهن، به نام “J P Knight ” ساخته شده بود.البته یک سال بعد در ژانویه ۱۸۶۹ این چراغ راهنمایی گازی منفجر شد و مأمور پلیسی را که مشغول روشن کردن آن بود، به شدت مجروح کرد.اما اولین چراغ راهنمایی نسل جدید که به چراغهای راهنمایی امروزی شبیه تر است، بعد از اختراع اتومبیل و در شهر دیترویت و به همت یک مأمور پلیس راهنمایی و رانندگی ساخته شد.او این چراغ را با الهام از چراغ کنترل خط ریل راه آهن که از گذشته به چراغهای برقی خودکار مجهز شده بودند، طراحی کرد، این چراغ با سه فانوس، قرمز، نارنجی و سبز از چراغهای کنترل خطوط ریلی ساخته شد و در یک تقاطع در دیترویت نصب شد. با آزمایش موفقیت آمیز این چراغ، ظرف کمتر از یکسال ۱۵ تقاطع در این شهر به چراغ راهنمایی مجهز شدند. از آن تاریخ به بعد پیشرفتهای بسیاری در حوزه طراحی و ساخت و مدیریت چراغهای راهنمایی به دست آمدهاست و امروزه چراغ راهنمایی به عنوان ابزار اصلی کنترل و مدیریت تقاطعهای مهم هستند.
چراغ راهنمایی در یکی از چهارراههای تهران همراه با نمایشگر زمان.در ایران هم نخستین چراغهای راهنمایی و رانندگی در سالهای دهه ۳۰ در تقاطعهای سپه ولی عصر، پل امیر بهادر، باغ ملی، دروازه شمیران، گمرک و امیریه نصب شد ولی قبل از نصب این چراغها، چراغهای راهنمایی به صورت کوله پشتی بودند که دارای دو چراغ قرمز، سبز و کلیدی در جهت خاموش و روشن کردن آنها بود، کوله پشتی در پشت مامور قرار میگرفت و کلید آن روی سینه سمت چپ قرار داشت.بالاخره در سالهای ۳۹ و ۴۰ تقاطعهای شهر تهران به مرور به نسل جدید چراغهای راهنمایی مجهز شدند. نسل اول چراغهای راهنمایی و رانندگی که در شهر تهران راهاندازی شدند مجهز به فانوسهای لامپی کوچک بودند که از دید کافی به خصوص در ساعات میانی روز و در نور شدید آفتاب برخوردار نبود ضمن آنکه به دلیل عدم طراحی مناسب سیستم برق رسانی و استفاده از روش کابل کشی هوایی برای تأمین انرژی، درصد بروز اختلال در سیستم برق آنها بسیار بالا بوده و خاموشی مکرر چراغهای راهنمایی در تقاطعات اجتناب ناپذیر بود.کنترل این نسل از چراغهای راهنمایی به صورت غیر خودکار و توسط مأموران پلیس راهنمایی و رانندگی صورت میگرفت و تنها معیار تصمیم گیری آنها برای تغییر وضعیت چراغ، مشاهداتشان از وضع ترافیک در تقاطع مربوطه بود. میزان زمان سبز و قرمز نیز بسته به نظر همین مأموران پلیس تعیین میشد.تحول دیگر در طول این دوران، راهاندازی چراغهای راهنمایی و رانندگی زمان ثابت بود که در آنها مدت زمان فاز سبز و قرمز برای هریک از مسیرهای منتهی به تقاطع از قبل تعیین میشد و این زمانبندی فارغ از تغییرات حجم ترافیک در ساعات مختلف شبانه روز به صورت یکسان اعمال میشد.در سال ۱۳۷۱ با توجه به لزوم گسترش، بهینهسازی و ایجاد دگرگونی در تجهیز تقاطعها به چراغهای راهنمایی مبتنی بر نگرش فنی و مهندسی و مطابق با استانداردهای روز دنیا و بهرهگیری از تکنولوژیهای نوین و سازماندهی نظام مند زمینه نصب و راهاندازی و بهرهبرداری از چراغهای راهنمایی، مسئولیت طراحی، نصب و راهاندازی چراغهای راهنمایی و رانندگی سطح شهر تهران به عهدهٔ شهرداری تهران گذاشته شد. تولید کننده عمده این محصول شرکت پیام نور خودرو در ایران میباشد.چراغهای راهنمایی و مشکل گردش به چپ
یکی از مواردی که در چهار راههای معمولی کشور میتوان از آن نامبرد مشکل همزمانی چراغ سبز عابر و ماشینهایی است که در چهار راه قصد گردش به چپ دارند و با وجوداینکه عابر بعنوان عنصر ترافیکی لحاظ شده و اخیراً برای تجاوز به خط عابر جریمه هم در نظر گرفته شده، با این حال به اینترتیب عملاً در ترافیک چهار راه در مواجهه رویارو با هجوم وسایل نقلیه که در رقابت برای عبور از چهار راه هستند قرار میگیرد. این مشکل نه تنها برای عابر پیاده بلکه برای وسایل نقلیهای که در خیابان مقابل اند و قصد حرکت مستقیم را دارند در مواجهه با ماشینهایی که قصد گردش به چپ را دارند وجود دارد، راه حل زیر ساده، از نظر کیفی مطلوب و هم از نظر کمی مقرون به صرفه است و هم با ایجاد کاهش سطح ترافیکی برای عابر و رانندگان خودروها برخلاف تصور در زمان رفتوآمد آنها صرفه جویی میشود. آنچه که میتوان بعنوان یک چهار راه استاندارد در نظر گرفت با توجه به آنچه که از کشورهای قانونمند و پیشرو در اجرای قوانین راهنمایی و رانندگی میدانیم به اینترتیب است.۲۰۰–۱۰۰ متر قبل از هر چهار راه مسیرهای گردش به چپ و غیر آن با فلشهای راهنما روی سطح جاده به دو ناحیه با نسبت عرضهای ۱:۲ (با فرض تساوی احتمال عبور در هر سه جهت: راست، مستقیم و چپ) با ایجاد خط ممتد تقسیم میشود.در انتهای این مسیر پس از تقسیم ماشینها در سر چهار راه ابتدا چراغ راهنمایی گردش به چپ ماشینهایی را که گردش به چپ دارند هدایت کرده و در طی این مدت چراغ راهنمایی عابر یا عبور مستقیم به رنگ قرمز است.سپس چراغ راهنمایی گردش به چپ قرمز شده و همزمان چراغ راهنمایی عبور مستقیم و عابر پیاده در دو طرف مسیر سبز میشود.این وضعیت بترتیب برای گذر از خیابان مجاور در سمت راست انجام میشود تا پس از یک دور کامل دور چهار راه به نقطه اول بازگردد.البته شکل کلی چهار راه باید خیابانهای حاشیهای گردش به راست را داشته باشد که معمولاً با گوشههای مثلثی شکل چهار طرف چهار راه هم در نظر گرفته میشوند، در این بین تنها مواردی که باید اضافه شوند استفاده از چراغهای راهنمایی در سر چهار راه که علاوه بر مسیر مستقیم مسیر گردش به چپ را هم بطور مجزا نشان میدهند و نیز ایجاد خطوط ممتد و پیکانهای راهنما روی سطح خیابان قبل از چهار راه در صورت موجود نبودن است.برای چهار راههایی که شکل توصیف شده را ندارند و امکان تغییر آن هم موجود نیست، با بازبینی روی عملکرد ترافیک و تصحیح چراغهای راهنمایی میتوان با کنترل درست چراغهااز تلاقی همزمان رفتوآمد تا حد امکان جلوگیری بعمل آورد و از تنش مواجهه همزمان وسیله نقلیه با عابر پیاده یا وسیله نقلیه کاست.
در محل هایی که عبور و مرور به وسیله چراغ راهنمایی و رانندگی کنترل می شود، رنگ های زیر برای مقاصدی که معین شده است به کار می رود:
چراغ سبز برای حرکت: رانندگان وسایل نقلیه ای که با چراغ سبز روبرو می شوند حق عبور یا گردش دارند مگر آنکه گردش به وسیله علامت دیگری ممنوع شده باشد. در هر حال وسایل نقلیه در حال گردش باید حق تقدم عبور وسایل نقلیه ای را که در مسیر مجاز خود مستقیم می روند و حق تقدم پیادگانی را که از گذرگاه پیاده در حرکتند رعایت نمایند. با وجود این اگر جریان ترافیک در جهتی که آن ها در حال پیش رفتن هستند آن چنان متراکم باشد که چنان چه وارد تقاطع گردند با تغییر و تبدیل بعدی رنگ چراغ نتواند از آن خارج شوند، چراغ سبز در تقاطع، رانندگان را برای ادامه حرکت مجاز نخواهد ساخت.
چراغ زرد برای احتیاط: رانندگان وسایل نقلیه ای که با این چرغ روبرو می گردند نباید از خط ایست یا از تراز چراغ راهنمایی و رانندگی عبور کنند مگر آنکه آن چنان به خط ایست تقاطع و یا چراغ راهنمایی و رانندگی نزدیک شده باشند که پیش از عبور از خط ایست تقاطع و یا چراغ راهنمایی و رانندگی نزدیک شده باشند که پیش از عبور از خط ایست یا از تراز چراغ راهنمایی و رانندگی نتوانند به آسانی توقف نمایند.در هر حال در صورت ورود قبلی به تقاطع باید به حرکت خود ادامه داده و با رعایت مقررات دیگر از تقاطع یا گذرگاه عبور کنند.
چراغ قرمز برای ایست: رانندگان وسایل نقلیه ای که با چراغ قرمز برخورد می کنند باید پیش از خط ویژه ایست، توقف کامل نمایند و در صورت نبودن خط ایست در فاصله پنج متری چراغ راهنمایی و رانندگی بایستند و تا روشن شدن چراغ سبز و تخلیه تقاطع از وسایل نقلیه منتظر بمانند.چراغ چشمک زن زرد برای عبور با احتیاط: رانندگان وسایل نقلیه با دیدن این چراغ از تقاطع و گذرگاه پیاده باید با احتیاط و سرعت کم عبور نمایند.چراغ چشمک زن قرمز برای ایست و عبور: رانندگان وسایل نقلیه در صورت برخورد با این چراغ نباید از خط ایست و یا در صورت نبودن خط ایست از تراز چراغ راهنمایی و رانندگی فراتر روند و باید توقف نموده و پس از اطمینان از نبودن خطر تصادف، حرکت و عبور نمایند. همین اقدامات هنگام دیدن تابلوی ایست باید انجام شود.در تقاطع هایی که مسیر جداگانه گردش به راست به وسیله جدول یا خط کشی تعبیه نشده است، هنگامی که چراغ راهنمایی و رانندگی قرمز است، رانندگانی که قصد گردش به راست داشته باشند در صورت نصب تابلوی ویژه ای که گردش به راست را مجاز اعلام می نماید، می توانند از منتهی الیه سمت راست راه و با رعایت احتیاط و حق تقدم عبور وسایل نقلیه و پیادگانی که با چراغ سبز در حال عبور می باشند، وارد راه مجاور سمت راست شوند.
تمامی حقوق این سایت متعلق به بازار ترافیکی میباشد.